Γιώργου Χριστοδουλίδη, Δρόμος μεταξύ ουρανού και γης, εκδ. Φαρφουλάς, 2013

Με την πέμπτη του ποιητική συλλογή «Δρόμος μεταξύ ουρανού και γης» (χωρισμένη σε δύο μέρη) ο Γιώργος Χριστοδουλίδης ανανεώνει την παρουσία του στον ποιητικό χάρτη της Κύπρου, συνεχίζοντας μια ξεχωριστή ποιητική διαδρομή. Ανήκει στη γενιά των ποιητών που αποκλίνουν από τις θεματικές και τα εκφραστικά μέσα της γενιάς του 1974. Στους νέους ποιητές που σ’ ένα βαθμό «αμφισβητούν» την ποιητική της προηγούμενης γενιάς.

Ο ποιητής επανέρχεται σε θέματα που τον απασχολούσαν στις πρότερες συλλογές του. Ωστόσο, υπό το φως των τελευταίων εξελίξεων στην οικονομία και συνεπώς την επιδείνωση των κοινωνικών όρων διαβίωσης, η ποίησή του γίνεται αμεσότερη, επικαιροποιείται περισσότερο, καταπιάνεται με ζητήματα που δε χρειάζεται πια να τα αναγάγει από το μερικό και μεμονωμένο στο γενικό και πανανθρώπινο. Τώρα, έχει κανείς την αίσθηση πως ο ποιητής ακολουθεί αντίστροφη πορεία: από το γενικό απομονώνει το μεμονωμένο και με το φακό του εξετάζει αυτές τις αλλαγές. Κι αυτό, γιατί η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού υφίσταται πια τέτοια διάβρωση και έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις με ταχείς ρυθμούς και συνεχώς επιδεινούμενους που απειλεί να μας συμπαρασύρει όλους. Η απόγνωση είναι δίπλα μας, χτυπά και τη δική μας πόρτα.

Βέβαια, αυτό δε σημαίνει πως την ποίηση του Γ. Χριστοδουλίδη μονοπωλεί η κοινωνική θεματική (ιδωμένη με μια λοξή ειρωνική διάθεση). Έχει το μεγαλύτερο μερίδιο, αλλά τον απασχολεί, όπως πάντα, το κυπριακό εθνικό πρόβλημα (και μάλιστα αυτό προτάσσεται στη συλλογή, στα πρώτα ποιήματα), π.χ. στο ποίημα «Για τις Κερύνειες», στο οποίο ασκεί κριτική στους «γνωστικούς» που έχουν ξεγραμμένη την Κερύνεια ή σε ανάλογο πλαίσιο, με πιο έμμεσες παρόμοιες απηχήσεις, κινείται και στα ποιήματα «Ναυμαχίες» και «Επέτειοι». Πάντως, η πραγματικότητα είναι ότι βαρύτητα δίνεται σε κοινωνιολογικά και υπαρξιακά ζητήματα όπως η εκμετάλλευση των οικονομικών μεταναστών και η νοσταλγία τους για τη γενέθλια γη, οι άστεγοι, η διαφθορά και η διαπλοκή της εξουσίας, η κυρίαρχη θέση του χρήματος και του υλισμού στην κυπριακή κοινωνία του νεοπλουτισμού σε αντιδιαστολή με την ανέχεια, την κοινωνική αναλγησία και αδικία, η μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου, η φθορά και το γεγονός του θανάτου, ο έρωτας και η αγάπη. Η διεθνής επικαιρότητα, ή οι εμπειρίες από ταξίδια, είναι επίσης ορισμένα από τα θέματα τα οποία επανέρχονται στις συλλογές του Γ. Χριστοδουλίδη (εδώ π.χ. οι πολύνεκρες βομβιστικές επιθέσεις στο Ιράκ). Ιδιαίτερα σ’ αυτή τη συλλογή καταπιάνεται με οικογενειακές (και προσωπικές) μνήμες (ενδεικτική είναι η μορφή του παππού στο ποίημα που έδωσε τον τίτλο στη συλλογή) και εμπειρίες. Επιμένει με ευαισθησία και στοχαστική διάθεση στις σχέσεις μεταξύ γονέων και παιδιών και κυρίως στον τρόπο ανατροφής τους. Ασκεί κριτική στους γονείς, γιατί έκλεισαν τη μνήμη των παιδιών τους σ’ ένα φιλμ της φωτογραφικής σας μηχανής ή γιατί δεν τα έμαθαν να σηκώνονται όταν πέφτουν («Νουθεσία»). Στο ποίημα «Ανάκτορα Μεγάλου Πέτρου» αναφέρεται στην τραυματική εμπειρία της εγκατάλειψης των παιδιών από έναν πατέρα. Στα παιδιά και στη σχέση τους με τους γονείς γίνεται αναφορά και στα ποιήματα «Πρωινή εικόνα» και «Περί λαθών». Μέσα στα πλαίσια αυτής της οικογενειακής θεματικής εντάσσεται και το ποίημα «Γεγονότα μέσα στα χρόνια των σπιτιών»: Σαν αναρριχητικά φυτά/διεισδύουν μες στα χρόνια μας/τα γεγονότα των σπιτιών.

Συχνά στη συλλογή παρόντα είναι και τα ποιήματα ποιητικής: ο ποιητής συνειδητοποιεί την αδυναμία του να αλλάξει τα κακώς κείμενα, αλλά εκφράζει την ετοιμότητα να συνεχίσει να γράφει («Απελπισία»). Αλλού αναφέρεται στην αποστολή των ποιητών: μέχρι να πρηστούν τα χέρια τους/να αιμορραγήσουν/μέχρι το ορυχείο/να αναβλύσει στίχους/ή να τους καταπλακώσει («Υπόγειες Εργασίες») ή έχει επίγνωση του γεγονότος ότι όσα θα γράψεις και θα πεις στο μέλλον/έχουν ήδη ειπωθεί («Οι περισσότεροι είναι σαν κι εσένα») ή ακόμα αντιλαμβάνεται τη δύναμη της ποίησης, αφού θα σφαλίσουμε σφιχτά σε κάποιο ποίημα/ένα κομμάτι ήλιο λαμπερό/θα το διαβάσουν οι τυφλοί/και θα λάμψει σαν μικρός πυρσός τη νύχτα («Σβήνοντας τα ίχνη επιμελώς»).

Έντονα παρών στη συλλογή είναι ο υπαρξιακός στοχασμός και η εσωτερικότητα. Ο ποιητής συλλογίζεται πάνω σε κορυφαία ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, όπως ο έρωτας, η φθορά, ο χρόνος, η μοναξιά, ο θάνατος και το επέκεινα (π.χ. οι σχέσεις νεκρών/ζωντανών-συχνά αναρωτιέται αν οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται ότι πια έχουν αποδημήσει). Πολλά από τα θέματα αναπτύσσονται με διδακτική, παραινετική διάθεση που παραπέμπει εν μέρει στον Καβάφη («Ο βλαστός»: Έτσι και τη ζωή σου/μην την φυτέψεις όπου να’ ναι/δεν υπόκειται σε μεταφυτεύσεις/ψάξε καλά το έδαφος/τις πιθανές μελλοντικές αναπτύξεις/την πετροποίηση του φυσικού της περιβάλλοντος/κι αν δεν βρεις αυτό που ζητάς/γύρεψε λύση στο νερό). Παρόλα αυτά, ο στίχος του Γ. Χριστοδουλίδη παραμένει νηφάλιος και η ποίησή του χαμηλότονη. Δεν πέφτει στην παγίδα να κραυγάσει και να υψώσει τη φωνή της, παρά τον ιδιαίτερα καταγγελτικό της χαρακτήρα.

Γενικά, ο Γ. Χριστοδουλίδης έχει διαμορφώσει το δικό του προσωπικό ύφος με τον τρόπο που πραγματεύεται τα θέματα και τους ρητορικούς του τρόπους. Η συνομιλία με την ιστορία, η διεθνής επικαιρότητα, η κοινωνική κριτική, η έντονη στοχαστική διάθεση σε υπαρξιακά ζητήματα, η μνήμη, η ειρωνεία και ο σαρκασμός ορισμένες φορές, η επανάληψη, η αμφισημία είναι χαρακτηριστικά της ποίησής του.