ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΥ
Αυτό που μας κρατάει είναι ο
πολιτισμός
«Ημερολόγιο
μιας απιστίας» είναι το νέο βιβλίο του Κύπριου συγγραφέα Αιμίλιου Σολωμού. Ενα
βιβλίο που μιλά για το χρόνο, τη φθορά, τη μνήμη, τον έρωτα και την απιστία,
που ακροβατεί ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν. Είναι το τέταρτο πεζογράφημα
που εκδίδει ο Αιμίλιος Σολωμού, ο οποίος κάθε φορά ξετυλίγει και μια
διαφορετική ιστορία. Από την πραγματική ιστορία του αδελφού του που σκοτώθηκε
από κεραυνό, στην ιστορία ενός ρομαντικού αλλά παρανοϊκού νέου, μέχρι τις
Μικρές Κυκλάδες. Πάντως, το στοίχημα τα βιβλία του να αγγίξουν τον αναγνώστη και
να απολαμβάνει τις ιστορίες του, φαίνεται να το κερδίζει με το «Ημερολόγιο μιας
απιστίας» (εκδόσεις Ψυχογιός).
Τι σε ενέπνευσε να γράψεις το «Ημερολόγιο
μιας απιστίας»;
Πολλές φορές δεν είναι η
έμπνευση, είναι ορισμένες συγκυρίες, εμπειρίες που καταλήγουν σε μια ιδέα για
να γράψεις κάτι. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν οι
σπουδές μου στην Αρχαιολογία. Μια ιδιαίτερη σχέση που έχω
με την προϊστορική αρχαιολογία, τον πολιτισμό στις Κυκλάδες και οι διακοπές
κάθε χρόνο στις Κυκλάδες. Ξεκίνησε από εκεί η όλη ιστορία, όπου ένας
αρχαιολόγος ανασκάπτει στις Μικρές Κυκλάδες στα Κουφονήσια, ανακαλύπτει το
λείψανο μιας προϊστορικής γυναίκας και εκεί συντελείται και μια απιστία με μια
φοιτήτριά του.
Πόσο εύκολο είναι για έναν Κύπριο λογοτέχνη
να καταφέρει να «ξεχωρίσει»;
Αν μιλούμε για τα ελληνικά
δεδομένα είναι πολύ διαφορετικά τα πράγματα με την Κύπρο. Στην Ελλάδα είναι
πολύ πιο δύσκολα. Μιλώντας και με τον εκδότη μού είχε πει ότι γύρω στο 1-2% των
χειρογράφων που φτάνουν κοντά τους εκδίδονται . Η κυπριακή λογοτεχνία τώρα
τελευταία άρχισε να εξωτερικεύεται λίγο, να γίνεται πιο εξωστρεφής προς την Ελλάδα
. Βέβαια υπήρξαν σπουδαίοι Κύπριοι λογοτέχνες που έκαναν βήματα στην Ελλάδα
όπως ο Νίκος Νικολαΐδης, ο Γιάννης Κατσούρης, ο Γιώργος Φιλίππου Πιερίδης, που
άρχισαν τώρα να γίνονται γνωστοί. Είναι δύσκολα τα πράγματα, δεν είναι εύκολα .
Δεν έχει κανείς τις προσβάσεις, πολλές φορές δεν έχει την υποστήριξη.
Ωστόσο το «Ημερολόγιο μιας
απιστίας» έχει εκδοθεί από τον «Ψυχογιό».
Νομίζω ότι είμαι και τυχερός.
Ιδιαίτερα σε αυτές τις δύσκολες οικονομικά συνθήκες να βρεθεί ένας εκδοτικός
οίκος να σε εμπιστευθεί. Χρειάζεται και λίγη τόλμη εκ μέρους του για να σε
εμπιστευθεί γιατί σίγουρα προοπτική ενός εκδοτικού οίκου είναι το κέρδος.
Το βιβλίο σου «Ωσπερ στρουθίον,
τάχος επέτασας» μιλά για την πραγματική ιστορία του αδελφού σου...
Ναι, αναφέρεται στην πραγματική
ιστορία του αδελφού μου. Ο οποίος μαζί με τον πρώτο μου εξάδελφο πριν ακόμη εγώ
γεννηθώ σκοτώθηκαν από κεραυνό, το 1969. Γι’ αυτό προέκυψα και εγώ στην πορεία,
ήθελαν οι γονείς μου να παρηγορηθούν λίγο. Είναι βασισμένο στην πραγματική
ιστορία του αδελφού μου και το βιβλίο είναι γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο. Μιλά ο
ίδιος για τη ζωή του, βέβαια πολλά από αυτά τα έχω ζήσει εγώ αλλά σε ένα μεγάλο
ποσοστό κατά 90% οι ιστορίες, οι χαρακτήρες είναι πραγματικοί.
Πώς βίωσες εσύ την όλη ιστορία,
μιας και όπως είπες γεννήθηκες αργότερα;
Ένιωθα ενοχές είναι η αλήθεια .
Ακούγοντας από τη μητέρα μου τις αφηγήσεις της για τον αδελφό μου και βλέποντας
τη θλίψη της, κλαίγοντας πολλές φορές, ένιωθα τύψεις. Αισθανόμουν ότι ήρθα και
πήρα τη θέση του και έτσι πάντα είχα στο μυαλό μου να γράψω ένα βιβλίο για τον
αδελφό μου. Προέκυψε εκείνο το μυθιστόρημα.
Θεωρείς ότι οι πνευματικοί
άνθρωποι, ειδικά τώρα με την κρίση, έχουν λόγο;
Θα πρέπει να έχουν λόγο. Βέβαια
δεν τους δίνεται και η ευκαιρία. Οι πνευματικοί άνθρωποι είναι και λίγο
παραγνωρισμένοι και από τα ΜΜΕ και από την ίδια την πολιτεία. Δεν είναι όμως αυτοσκοπός
να μιλήσουν. Διαβάζοντας τελευταία ένα βιβλίο του Γιάννη Κατσούρη είχα πάντα
αυτή την απορία για το ερώτημά σας. Ο Κατσούρης μου έδωσε την απάντηση. Ναι, οι
άνθρωποι οι πνευματικοί πρέπει να μιλούν, πρέπει να
είναι μπροστά στον αγώνα, δεν
πρέπει όμως να το παρακάνουν. Γιατί τότε έρχεται η φθορά. Δεν μπορεί ένας
πνευματικός άνθρωπος να είναι και «μαϊντανός». Ο πνευματικός δημιουργός από την
άλλη μπορεί να μιλήσει και μέσα από τα έργα του. Τελευταία είχα διαβάσει το
βιβλίο του Μο Γιαν, που πήρε πρόσφατα το Νόμπελ, «Μπαλάντες του Σκόρδου» και
μιλούσε για το καθεστώς που επικρατούσε στην Κίνα για την καταπίεση των απλών
ανθρώπων και από τις κοινωνικές δομές αλλά και από την άρχουσα τάξη. Ο Γιαν
κατηγορήθηκε ότι δεν μιλά γι’ αυτό το καθεστώς όμως διαβάζοντας το βιβλίο του
διερωτήθηκα κι εγώ τι άλλο μπορεί να πει αυτός ο
άνθρωπος; Μίλησε μέσα από το
έργο του. Ναι έχουν λόγο οι πνευματικοί άνθρωποι αλλά δεν πρέπει και να το
παρακάνουν.
Τι περισσότερο θα μπορούσε να
γίνει από την πολιτεία που δεν έγινε;
Είναι διαχρονικό το ζήτημα.
Είναι παραγνωρισμένοι οι πνευματικοί άνθρωποι. Στην οικονομική κρίση το πρώτο
θύμα είναι πάντα ο πολιτισμός με περικοπές. Εντάξει, το αντιλαμβάνεται ο
καθένας ότι στους δύσκολους καιρούς πρέπει να γίνουν περικοπές αλλά θα το κατανοούσε
καλύτερα αν αυτά τα κονδύλια πήγαιναν πραγματικά σε ανθρώπους που τα έχουν
ανάγκη- στους ανέργους, στα παιδιά. Ομως αν είναι να εξοικονομηθούν κάποια
λεφτά για να δοθούν κάπου αλλού που δεν θα πιάσουν τόπο νομίζω δεν αξίζει τον
κόπο. Για παράδειγμα στην Ελλάδα έχει κλείσει το Εθνικό Κέντρο Ελληνικού
Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ). Για μένα είναι αδιανόητο αυτό. Αυτού του είδους οι περικοπές
είναι σε βάρος της ίδιας της κοινωνίας αλλά και της ανάπτυξης. Γιατί
επενδύοντας στον πολιτισμό μεταξύ άλλων δημιουργούνται και νέες θέσεις εργασίας
ή υπάρχει ένας κύκλος εργασιών. Για παράδειγμα σκεφτείτε το βιβλίο τι
βιομηχανία είναι ή ο κινηματογράφος, το θέατρο. Θα έπρεπε να σκεφτόμαστε καμιά
φορά ότι ο πολιτισμός είναι αυτός που μας κράτησε σε αυτό τον τόπο άρα θα
έπρεπε να επενδύσουμε σε αυτόν.
Το αίτιο της οικονομικής κρίσης είναι πρώτα ηθικό. Είναι ηθική η κρίση, άρα αν
θέλουμε να πάμε μπροστά, αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε την κρίση, πρέπει να
σταθούμε στον πολιτισμό.
Καμιά φορά ίσως να επενδύουμε σε
κτίρια που έχουν να κάνουν με τον πολιτισμό και όχι στους ίδιους τους ανθρώπους;
Είναι πάλι ένα διαχρονικό
πρόβλημα. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι πρέπει να βλέπουμε και την ουσία.
Βλέποντας το δέντρο χάνουμε το δάσος. Αυτό που χρειάζεται είναι μια μακρόπνοη
πολιτική και χρειάζονται άνθρωποι με όραμα. Τα λεφτά κάποια στιγμή μπορούν να
βρεθούν, αλλά χρειάζονται, όπως είπα, άνθρωποι με όραμα και είναι σε αυτούς που
είχαμε πάντοτε έλλειψη.
Κ. Σολωμού είστε εκπαιδευτικός.
Τα παιδιά διαβάζουν σήμερα λογοτεχνία;
Μπορώ να σας μιλήσω για το
σχολείο που ήμουνα την προηγούμενη χρονιά και στο οποίο υπηρέτησα για 8,5
χρόνια. Εκεί είχαμε μια ομάδα που λειτουργούσε ως ομάδα λογοτεχνικών
αναγνώσεων. Τα παιδιά έγραφαν, διάβαζαν. Ετσι από πρόχειρους υπολογισμούς έχω
βρει ότι γύρω στα εξήντα παιδιά σε σύνολο 600 διαβάζουν και γράφουν. Εάν αυτό το
ποσοστό ίσχυε και για την κοινωνία μας τότε θα ήταν πολύ ενθαρρυντικά τα
πράγματα .
Αρα το πρόβλημα προκύπτει στη
συνέχεια, όταν φεύγουν από τις σχολικές τάξεις.
Ναι αυτό είναι το πρόβλημα. Δεν
τους δίνονται κίνητρα και κάπου χάνονται μέσα στην καθημερινότητα, τη ρουτίνα τους
και τα παρατούν. Ενας τομέας που θα μπορούσε να βοηθήσει προς αυτή την
κατεύθυνση είναι η φιλαναγνωσία. Θα μπορούσαν να υπάρξουν προγράμματα
φιλαναγνωσίας στα σχολεία, κάτι που δεν υπάρχει. Εχω υπόψιν μου ότι σε άλλες χώρες
όπως η Αγγλία, η Ολλανδία εφαρμόζονται τέτοια προγράμματα. Η φιλαναγνωσία είναι
θεσμοθετημένη στο αναλυτικό πρόγραμμα των σχολείων όπου μια ώρα την εβδομάδα
ένας συγγραφέας πηγαίνει στην
τάξη, διαβάζει αποσπάσματα από τα έργα του και συζητά με τα παιδιά. Ετσι θα
κερδίσεις τα παιδιά. Η φιλαναγνωσία έχει να κάνει και με την καλλιέργεια των
ανθρώπων. Αν θέλουμε καλούς και ενεργούς πολίτες με κριτική άποψη, τότε θα
πρέπει να τους στρέψουμε προς στα εκεί.
Ε-book, ένας καινούργιος κόσμος. Σας φοβίζει το νέο αυτό βήμα
στον κόσμο του βιβλίου;
Ξέρετε πριν κάποια χρόνια
αρνιόμουν να ασχοληθώ με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, όμως είδα στην πορεία πόσο
χρήσιμος είναι και με βοηθά και τώρα νιώθω εξαρτημένος. Κατά τον ίδιο τρόπο
νομίζω είμαστε σκεπτικιστές απέναντι στο e-book, όμως ίσως να είναι και το
μέλλον του βιβλίου σε ένα βαθμό. Παρακολούθησα πρόσφατα μια συνέντευξη του κ.
Ψυχογιού, έγινε μια παρουσίαση της ιστορίας του εκδοτικού οίκου και επειδή
δίνει βαρύτητα σε αυτό είπε το εξής: «Ναι αυξάνονται ραγδαία οι πωλήσεις των e-book αλλά σε εκείνο
που είδε να δημιουργούνται νέες προοπτικές είναι το γεγονός ότι οι Ελληνες στην
Αυστραλία, στις ΗΠΑ και αλλού δεν έχουν εύκολα πρόσβαση σε έντυπα ελληνικά
βιβλία. Ετσι με τα e-book μπορούν να έχουν τη δυνατότητα»
. Υπάρχει μια προοπτική , βέβαια πάντοτε κάτι το νέο το βλέπουμε
με σκεπτικισμό. Δεν ξέρω πού
μπορεί να οδηγήσει στο μέλ-λον, πολλοί υποστηρίζουν ότι μπορεί να είναι και το
τέλος του συγγραφέα.
Τα επόμενά σας σχέδια;
Εχω ήδη μια συλλογή διηγημάτων
έτοιμη, βέβαια την επεξεργάζομαι, ακόμη είμαι στις σημειώσεις. Αφορούν
κυπροκεντρικά θέματα, αναφέρονται στο 1974, στις μνήμες της παιδικής μου
ηλικίας και παίρνω και σημειώσεις για ένα μυθιστόρημα. Αυτό θα φανεί στο μέλλον
πού θα καταλήξει, αν δεν το εγκαταλείψω στην πορεία γιατί συμβαίνει και αυτό.
Πάντα γράφετε κρατώντας
σημειώσεις;
Ναι πάντα. Δεν είμαι από
εκείνους που αρχίζουν να γράφουν αυθόρμητα πάνω σε μια άσπρη κόλλα. Το έχω
συνήθως σε ένα χάρτη μπροστά μου και βλέπω πώς εξελίσσεται παράλληλα με πολλή
μελέτη.
Τι είναι επιτυχία για εσάς;
Επιτυχία είναι να διαβάσει τα
βιβλία μου ένας αναγνώστης και να τον αγγίξουν, να ταυτιστεί, να εντοπίσει
δικές του εμπειρίες να ταξιδέψει με τους ήρωες, με λίγα λόγια να τα απολαύσει.
Η επιτυχία δεν έχει να κάνει με κανένα βραβείο, με κανένα οικονομικό όφελος,
είναι η ηθική ικανοποίηση που νιώθει ένας συγγραφέας ότι επικοινωνεί με τον
αναγνώστη.
Λίγα λόγια για τον
συγγραφέα
Ο Αιμίλιος Σολωμού γεννήθηκε το 1971.
Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Δημοσιογραφία σε
σχολή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος σε πρωινή καθημερινή
εφημερίδα και σήμερα είναι εκπαιδευτικός στη Μέση Εκπαίδευση. Διηγήματά του
δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά «Ανευ», «Νέα Εποχή», «In focus» και «Μανδραγόρας». Ορισμένα έχουν μεταφραστεί και δημοσιευτεί στα αγγλικά
και τα βουλγάρικα. Εχει εκδώσει τρία πεζογραφήματα: «Το Σκιάχτρο» (2000), «Ωσπερ
στρουθίον, τάχος επέτασας» (2003), «Ένα τσεκούρι στα χέρια σου» (2007 Ανευ).
Για το τελευταίο βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος της Κύπρου.
«Ημερολόγιο μιας απιστίας» (2012, Ψυχογιός).
